Γιώργος Ρούσκας

Μελετώντας το λογοτεχνικό και εικαστικό έργο του Γεωργίου Ρούσκα διακρίνεις έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο άνθρωπο με σπουδαίο πνευματικό υπόβαθρο, καλλιέργεια, βάθος σκέψης και έντιμο κίνητρο. Χαρακτηριστικά που συναντά κανείς μόνο σε σημαντικούς δημιουργούς.
Στο λογοτεχνικό του έργο διακρίνεται η ικανότητα του να  «πλάθει λόγο» δημιουργώντας έναν ιδιαίτερο δικό του τρόπο γραφής.
Ο λόγος του, άλλοτε ωθεί τον αναγνώστη να προσδοκά την αποκάλυψη του ανείπωτου κι αθέατου και άλλοτε τον ταξιδεύει με έναν ευαίσθητο και ευάλωτο τρόπο σε έναν αιωρούμενο κόσμο λεπτών σχεδόν ευθραύστων συναισθηματικών ισορροπιών.

Λάμπρος Μητρόπουλος

Ο Γιώργος Ρούσκας είναι αναμφίβολα μια πολύπλευρη προσωπικότητα, πολιτικός μηχανικός, ποιητής, εικαστικός και κριτικός λογοτεχνίας. Αποφοίτησε από τη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή και στη συνέχεια σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η βιβλιογραφία του περιλαμβάνει επτά ποιητικές συλλογές, δύο βιβλία κριτικής λογοτεχνίας, ένα θεατρικό έργο, καθώς και συμμετοχή σε συλλογικά έργα ποίησης και λογοτεχνίας. Οι καλλιτεχνικές του δραστηριότητες περιλαμβάνουν δύο ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής και μία ατομική έκθεση κεραμικής και αγγειοπλαστικής. Επιπλέον, ο Γ. Ρούσκας έχει δημοσιεύσει ποιήματα, δοκίμια, διηγήματα, άρθρα και λογοτεχνική κριτική σε λογοτεχνικά περιοδικά, τόσο σε έντυπα όσο και ηλεκτρονικά. Πολλά από τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και γερμανικά. Είναι επίσης μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων. Η ευγένεια και το ήθος που τον διακρίνουν είναι εμφανή στα ποιήματά του.

Γ.Ε: Κύριε Ρούσκα είναι ιδιαίτερη τιμή και χαρά για εμένα και για όλη την ομάδα του Radio Art η παραχώρηση της παρούσας συνέντευξης. Σας ευχαριστούμε από καρδιάς!

Γ.Ρ: Κι εγώ σας ευχαριστώ για τούτη τη δυνατότητα ευρύτερης επικοινωνίας και πέρα από εμένα, για την προσφορά σας στον άνθρωπο μέσω της Τέχνης.

Γ.Ε: Εκτός από πολιτικός μηχανικός είστε και ποιητής, εικαστικός και κριτικός λογοτεχνίας. Τι είναι αυτό που σας ώθησε σε αυτή την πολλαπλή δημιουργικότητα; Είναι θέμα προσφοράς, αυτογνωσίας ή αυτοπραγμάτωσης;

Γ.Ρ: Ο πόθος και το πάθος της δημιουργίας δεν σταματά για μένα στην μελέτη και στην κατασκευή κτιρίων. Ίσως να είναι ποτάμιες –υπόγειες ή χειμαρρώδεις– εσωτερικές ανάγκες τις οποίες δεν μπορεί να ψηλαφίσει παρά μόνον η Τέχνη. Ίσως να είναι η λύτρωση από τον πανταχόθεν επιβαλλόμενο ορθολογισμό. Μπορεί πάλι να είναι η άλλη όψη των μαθηματικών, της φυσικής, της αναλυτικής σκέψης, η οποία βρίσκει διέξοδο σε πολλαπλές, διαφορετικών ειδών διαδρομές. Η ώθηση προέρχεται από την ανάγκη μου να εκφραστώ, να με μάθω, να τολμήσω να ψάξω να βρω και να αγγίξω πτυχές εντός μου, χωρίς να είμαι σίγουρος ούτε για την ύπαρξή τους ούτε για το αποτέλεσμα. Η Τέχνη ως θέαση εαυτού, ως θέαση του ίδιου του δημιουργού και της θέσης του στο αντιληπτό-κοινωνικό-διαπροσωπικό σύμπαν είτε ως θέαση των μόνο σε εκείνον ορατών, συνιστά μία άλλη θέαση του κόσμου, άρα σαφώς σε κάποιο βαθμό προσφέρει, συνεισφέρει στην αυτογνωσία και στην αυτοπραγμάτωση, χωρίς καν να το επιδιώκει.

Γ.Ε: Έχετε μελετήσει την ποίηση αρκετών ποιητών. Με εντυπωσίασε η κριτική προσέγγιση που κάνατε στο βιβλίο ποίησης «Επιτάφιος δρόμος» του Κώστα Θ. Ριζάκη. Θα θέλατε να μας μιλήσετε σχετικά με αυτή την προσέγγιση; Το δικό σας φυτίλι της ζωής πώς πυροδοτείται;

Γ.Ρ: Η κριτική προσέγγιση στον «Επιτάφιο δρόμο» συνέβη όπως γίνεται όταν ακούς τις πένθιμες καμπάνες της Μ. Παρασκευής. Απογυμνώνεσαι από κάθε τι κοσμικό, φοράς τα απολύτως απαραίτητα ρούχα αφήνοντας κατά μέρος κάθε επιτήδευση και στολισμό, κρατάς στο χέρι το κερί σου και προχωράς αργά στα άδυτα του πόνου, της μοναξιάς, της αδικίας, της αναλγησίας, της βίας, του θανάτου. Σε κρατάνε όρθιο οι ψαλμοί με την αφτιασίδωτη ομορφιά της γλώσσας και της βυζαντινής μουσικής την ώρα που η φύση με τις ευωδιές της γλυκά σηκώνει τα σεντόνια της μνήμης και σου φυτεύει προσδοκίες.
Το δικό μου φυτίλι παίρνει φωτιά από τον πριόβολο των λέξεων. Λαμπαδιάζει την ίσκα μου με αστρικές σπίθες αγάπης. Αυτές το ανάβουν ξανά και ξανά όταν κρύες πνοές ή δάκρυα το έχουν φτάσει στο όριο τού να σβήσει. Κάτω από τις στάχτες του υποφώσκει αγάπη. Στην αγκαλιά τους; Οι λέξεις.

Γ.Ε: Το 2017 γράψατε ένα δοκίμιο σχετικά με τον μεγάλο μας ποιητή Γιώργο Γεωργούση. Τι είναι αυτό που σας έκανε να «βαπτιστείτε» στα δικά του περίτεχνα ποτάμια; (παραφράζοντας εν μέρει τον τίτλο του δοκιμίου σας).

Γ.Ρ: Είχα πάει το 2016 στο σπίτι του να του ευχηθώ για το Πάσχα και φεύγοντας μου δώρισε γελώντας το βιβλίο. «Τα ποτάμια». Μπαίνοντας στο μετρό, άρχισα να το διαβάζω. Με συνεπήρε τόσο πολύ που μόνο όταν είδα τον τερματικό σταθμό του αεροδρομίου κατάλαβα ότι είχα «χάσει» το «Κορωπί». Καταπιάστηκα μήνες μελετώντας την Οδύσσεια των πλεύσεών τους, τους τόπους και τους χρόνους των στάσεων, τη διαύγεια, το πλάτος και το βάθος, παλεύοντας να μην πνιγώ από την ορμητικότητα των λεκτικών νερών.
Το θεωρώ ένα από τα σπουδαιότερα βιβλία Ποίησης της Ελληνικής Γραμματείας.
Η Ποίηση αν σε αγγίξει βαθιά, μετατρέπει την ανάγνωση σε βίωμα. Κάποιες φορές, ευλογεί το βίωμα με το πνεύμα της φώτισης, όπως στη βάπτιση: εξέρχεσαι άλλος εκ της κολυμβήθρας, φωτισμένος.
Σπουδαίος Ποιητής, δημιουργούσε κυρίως τις νύχτες, νυκτουργός (αγαπημένη του λέξη από τον Πλούταρχο, κατά το τεχνουργός, ξυλουργός, στιχουργός, υαλουργός, κλπ) εξ ου και ο τίτλος που έδωσα στο βιβλίο: «νυκτουργία εμβαπτίσεως εις τα «ποτάμια» του Γιώργου Γεωργούση». Εμβάπτιση στης ποίησης το υδάτινο κάλλος. Εξέρχεσαι αναβαπτισμένος.

Γ.Ε: 'Εχετε επίσης ασχοληθεί με το Χαϊκού («Χοϊκά-Χάικου και δεπέλλιχοι συν δύο δοκίμια (2021)», «Χαϊκού νήματα (2017)»). Τι σας παρακίνησε να εμβαθύνετε σε αυτό το πολύ ιδιαίτερο ποιητικό είδος χαρίζοντάς μας αυτά τα όμορφα Χαϊκού;

Γ.Ρ: Προτιμώ να σας διαβάσω τη σχέση μου με το χάικου από το βιβλίο:
«Ως το ελάχιστο λεκτικό αναπόσπαστο μέρος του Όλου, το χάικου είναι ικανό να το εκπροσωπεί, ακόμα και μόνο του, όπου και αν βρεθεί. Είναι η μικρότερη ολοκληρωμένη, πλήρως ενσωματωμένη αναφορά στο Παν. Αν ανθρώπινο χέρι καταφέρει να την αποσπάσει, μεταμορφώνεται σε αγγελιαφόρο μικρογραφία του Παντός. Όπως η Νίκη της Σαμοθράκης στο Λούβρο. /…/
Πρώτη ποιητική πρόκληση; Η τόσο οικεία σε εμάς οικονομία λόγου, την οποία έχουμε από τους πρώτους κατοχυρώσει με τη ρήση «λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν». Συμπορεύονται: η ακριβολογία, η τόλμη του να εκτεθείς γυμνός, η αυτοτέλεια, η νοηματική ολοκλήρωση, η άμεση επαφή με το θυμικό, η συνειρμική αρμονία, η παραστατική λεκτική ενσάρκωση, η άλλη όψη του βιώματος και ο εξοπλισμός με τη δυναμική της ασυνείδητης-αυτόματης μετάβασης στο Όλον, εκκινώντας από το Ένα (ό,τι κι αν είναι αυτό που πρεσβεύει για τον καθένα ατομικά).
Για τον ποιητή, είναι η αναζήτηση της απόλυτης ελευθερίας μέσα στον απόλυτο περιορισμό στίχων και συλλαβών.»

Γ.Ε: Στην ποιητική σας συλλογή «Ως Άλλος Τάλως», η οποία με συγκίνησε βαθύτατα, περιγράφετε την ίδια τη ζωή, τα υπαρξιακά προβλήματα που ταλανίζουν τον άνθρωπο, αλλά και τον πικρό θάνατο. Θέλετε να μας μιλήσετε για το έργο σας αυτό;

Γ.Ρ:Σύμφωνα με τον μύθο, το πρώτο αρχαίο ρομπότ της ανθρωπότητας περιφρουρούσε την Κρήτη: «Ούτος ο Τάλως τρις εκάστης ημέρας την νήσον περιτροχάζων ετήρει» λέει ο Απολλόδωρος, ο Αθηναίος Γραμματικός. Στο νησί υπήρχε ζωή, πολιτισμός, τέχνη. Όπως και σήμερα. Αν θεωρήσουμε όλη τη γη ως ένα μεγάλο κατοικημένο νησί –και με την παγκοσμιοποίηση αυτό έχει ήδη γίνει– τίθενται μέσα από τον υπαρξιακό προβληματισμό και τον φιλοσοφικό στοχασμό διάφορα ζητήματα. Αυτά διαπραγματεύεται ποιητικά το βιβλίο, έχοντας πλήρη συναίσθηση της παραμέτρου του χρόνου και του πεπερασμένου του για την ανθρώπινη ζωή. Με την κβαντική γνώση ότι ο τόπος δεν υπάρχει χωρίς τον χρόνο αλλά και αντίστροφα, ούτε ο χρόνος υπάρχει χωρίς τον τόπο, τίθενται στο χωροχρονικό πεδίο της ανθρώπινης βιοτής τα ερωτήματα:
Ποιος θα περιφρουρήσει τη γλώσσα ως άλλος Τάλως; Ποιος θα προστατέψει την κληρονομιά μας; Ποιος την αξιοπρέπεια; Ποιος το δικαίωμά μας στα αγαθά της ζωής, στη χαρά, στο ευ ζην, αλλά και στην ίδια τη ζωή; Ποιος την ιδιωτικότητά μας; Τα προσωπικά μας δεδομένα; Την ελευθερία μας; Ποιος τις σχέσεις μας και ποιος την υπαρκτή ή προσδοκώμενη μία και καταλυτική μας σχέση; Ποιος είναι ο Τάλως της ζωής; Ποιος του θανάτου ο Τάλως; Εν τέλει ποιος θα προστατέψει τον εαυτό μας, αν όχι ο Τάλως που κρύβουμε μέσα μας; Πώς θα τον βρούμε; Πώς θα τον ενεργοποιήσουμε; Ποιος ο ρόλος της Ποίησης σε όλα αυτά;

Γ.Ε: Ο ποιητής αντλεί ζωή από την ποίηση, αλλά και η ποίηση είναι ωδή στο μεγαλείο της ζωής. Για εσάς τι σημαίνει ποίηση και ποιος ο ρόλος του ποιητή στις δύσκολες μέρες που διανύουμε;

Γ.Ρ: Στο «σημαίνει» προσθέτω ένα «β» και αλλάζω το πρόβατο του «η» με τον ύπερο του «υ». Για εμένα η Ποίηση συμβαίνει. Γνωρίζοντας εκατοντάδες απόψεις – απόπειρες ορισμών για το τι είναι Ποίηση (αφού έχει το προνόμιο τού να μην μπορεί να οριστεί, γιατί κάθε φορά που ορίζω κάτι το οριοθετώ, το περιορίζω και η Τέχνη πέραν των διαθέσιμων υλικών δεν υπάρχει μέσα σε περιορισμούς), θα τολμούσα σήμερα να υποστηρίξω ότι ο όρος Ποίηση είναι ο καταλληλότερος για να αποδοθεί των λέξεων ο Οργασμός. Μπορώ να σας το πω με έναν δεπέλλιχο, γεννημένο μόλις τώρα:

των λέξεων ο οργασμός
Ποιήσεως ουσία

Ο ρόλος του ποιητή στις δύσκολες μέρες που διανύουμε είναι να μείνει έξω από το στημένο παιχνίδι της διανομής ρόλων από τον «Μέγα Σκηνοθέτη», να τολμήσει να αποποιηθεί κάθε ρόλο, να αποτάξει κάθε αυτοκόλλητη σημαία από πάνω του και να παραμείνει στο κέντρο του, να σταθεί ως άνθρωπος στη σύγχρονη (δυστυχώς αενάως επαναλαμβανόμενη) δυστοπία και να αφοσιωθεί με εντιμότητα στην ουσία της Τέχνης του. Σε ανάλογες συνθήκες, παλαιότεροι μας έχουν δείξει τον δρόμο. Έχει αναφερθεί και ο Ελύτης στα «Ανοιχτά Χαρτιά». Η Τέχνη σε οδηγεί εκείνη όπου είναι να πας. Αν προσπαθήσεις να την οδηγήσεις εσύ, ο προορισμός δεν θα είναι αντάξιός της.

Γ.Ε: Μέσα από την ποίηση μπορεί κανείς να κατακτήσει την ευδαιμονία, το να καταφέρει να ζει δηλαδή σε αρμονία με τους δαίμονές του; Τι σημαίνει για εσάς ευδαιμονία; Διαφέρει από την ευτυχία;

Γ.Ρ: Μέσα από την Ποίηση, είτε ως δημιουργός είτε ως ενεργός αναγνώστης, μπορείς να καταλαγιάσεις κάποια από τα κύματα της μαινόμενης τρικυμίας εντός σου ή τουλάχιστον να τα αναγνωρίσεις ως δικά σου και να πορευτείς ως ένα βαθμό συμφιλιωμένος με αυτά. Την ευδαιμονία, πέρα από τον Αριστοτελικό φιλοσοφικό ορισμό, την αντιλαμβάνομαι ως την κορύφωση της ευτυχίας. Την ευτυχία τη γνώρισα σε στιγμές. Όταν έμαθα για την εισαγωγή μου στο Βαρβάκειο, όταν πήρα το δίπλωμά μου, όταν γεννήθηκαν τα παιδιά μου, όταν έλεγα το τυπωθήτω, όταν έπαιρνα το πρώτο αντίτυπο βιβλίου μου στα χέρια μου, όταν έκανα σεμινάρια περί Ποίησης σε μαθητές Λυκείου, όταν ανακάλυπτα σπουδαία –κατ’ εμέ– ποιήματα σε πρωτοεμφανιζόμενους ή σε άγνωστους Ποιητές, όταν άνοιγε το καμίνι στο εργαστήρι κεραμικής και έβλεπα το έργο μου σώο και αβλαβές, όταν ξεπερνούσε τη φαντασία μου η τελική του μορφή...
Τη συναντούσα σε μουσεία, σε προσεγμένες θεατρικές παραστάσεις, στη μουσική, στις Πινακοθήκες, στα ταξίδια, στις επαφές με τη φύση, αλλά και όταν γευόμουν με τα μάτια κλειστά ένα φιλί, όταν εισέπραττα μία ζεστή αγκαλιά, μία θερμή και σφιχτή χειραψία, όταν...
Σιγά σιγά τη νιώθω όταν καταφέρνω να ξαπλώσω ήρεμος το βράδυ, όταν δω τα σύννεφα να παίζουν με τον ήλιο το πρωί, όταν έχω ελεύθερο χρόνο για μένα, όταν κλείνω το κινητό, όταν γίνω αιτία να πάρει χαρά ο διπλανός μου, όταν...
Συνειδητοποιώ μεγαλώνοντας ότι ευτυχία ίσως να είναι η ίδια η ζωή, μαζί και με τον πόνο, τη θλίψη, τις απώλειες, τις αναποδιές.

Γ.Ε: Εκτός από την ποίηση, ασχολείστε και με την αγγειοπλαστική, η οποία αποκαλείται και ως «τέχνη της γης», αλλά και με την ζωγραφική. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αγγειοπλαστική, η ποίηση, η επιστήμη και οι τέχνες εν γένει ανυψώνουν το πνεύμα της ανθρωπότητας;

Γ.Ρ: Η αγγειοπλαστική, η ποίηση, η επιστήμη και οι τέχνες εν γένει ανυψώνουν το πνεύμα του ανθρώπου από το χώμα στον ουρανό, συνεπώς στρέφουν τα μάτια από τα χαμηλά στα ψηλά, με αποτέλεσμα την εξέλιξη γιατί και τα ψηλά είναι νέοι απάτητοι τόποι, πρόσφοροι για δημιουργία και στοχασμό, και τα χαμηλά ανυψώνονται και γίνονται αναβαθμισμένοι τόποι ίσης αξίας, αφού όλοι οι τόποι είναι συνδεδεμένοι, αλληλοεπηρεαζόμενοι, αναπόσπαστα μέρη του στερεώματος της ύπαρξης.
Η ζωγραφική ξεπήδησε από μέσα μου από μόνη της, σχεδόν με διέταξε να πιάσω το πινέλο χωρίς να την έχω σπουδάσει ή διδαχτεί ούτε εξασκήσει. Όμορφες συγκυρίες μου χάρισαν δύο ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής με ακρυλικά και λάδια, σε καμβά, σε ξύλα, σε τζάμι.
Η αγγειοπλαστική, όπως και η Ποίηση και η ζωγραφική, ήρθε εκείνη και με βρήκε («σε βρίσκει η ποίηση» λέει ο Τίτος Πατρίκιος) γιατί γνώριζε πολύ καλύτερα από εμένα το πάθος μου για χειροποίητες δημιουργίες αλλά και την ιδιαίτερη σχέση μου με το χώμα, με τη γη ως Γεώργιος, ως γεωργός δηλαδή. Η αγγειοπλαστική και γενικότερα η κεραμική είναι για μένα η απτή όψη της Ποίησης. Χωμάτινες λέξεις στο καμίνι του στίχου. Λέξεις στης σιωπής το χώμα πλασμένες σε ποίημα με τη μορφή αγγείου. Χειροποίητα και τα δύο. Μόνο το υλικό της ενσάρκωσης διαφέρει. Η άυλη πρωτογενής σπίθα; Κοινή.

Γ.Ε: Ποια είναι η κινητήρια δύναμή σας πίσω από τα υπέροχα ποιήματα, αλλά και από την εικαστική σας δημιουργία;

Γ.Ρ: Η ανάγκη να εκφραστώ, να αφήσω να βγει από μέσα μου αυτό που διογκώθηκε τόσο που δεν χωρά πια εντός μου και απαιτεί να εξέλθει, χωρίς να το γνωρίζω, χωρίς να έχω πρότερη επικοινωνία. Απλά είναι κάτι που μου δίνεται ή που μου έχει στο παρελθόν δοθεί και ξαφνικά πιέζει να αναδυθεί, εδώ και τώρα. Αν δεν εκπληρωθεί τούτη η ανάγκη, νιώθω πως θα μου πάρει τη ζωή.

Γ.Ε:  Στην παρουσίαση του βιβλίου «Λέξεις στο Φως» της Αγγελικής Γιαννοπούλου είχατε πει ότι «ο άνθρωπος θέλει να αγαπά, κάτι να ποθεί και κάτι να προσδοκά». Εσείς τι είναι αυτό που προσδοκάτε;

Γ.Ρ: Είναι φράση από το «Λέξεις στο Φως», πολύ αγαπημένο μου βιβλίο. Με παραπέμπει στον τίτλο του βιβλίου του Λέο Μπουσκάλια «Να ζεις, ν' αγαπάς και να μαθαίνεις». Τι προσδοκώ; Να αντικρίζω τον ήλιο με ελευθερία και αγάπη. Να παραμείνω άνθρωπος, λειαίνοντας ολοένα και περισσότερο τις μαύρες μου αιχμές. Να απαλλαγούμε όλοι από τις σκοτεινές πλευρές του εγώ. Να γεμίσουμε με φως τις χαραμάδες στα σπήλαια της ψυχής μας και να εστιάσουμε στην αγάπη. Προσδοκώ έναν πολιτισμό στον οποίο θα έχει συγκεραστεί η γλωσσική βαβέλ σε μία παγκόσμια άνευ λέξεων γλώσσα αγάπης, ενσαρκωμένη στο βλέμμα, στην πρόθεση, στην καλοσύνη, στην αγκαλιά. Αν η αγάπη, ως η μόνη ελπίδα για τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη, μετουσιωθεί σε μία βασιλεύουσα σκεπτομορφή, θα μας οδηγήσει σε μία χρονοτοπία ειρήνης, συμφιλίωσης, ομορφιάς. Είναι η μόνη που μπορεί να επιφέρει την αρμονία μεταξύ της γήινης και της θεϊκής μας φύσης. Ανεξικακία, συμπόρευση, αλληλεγγύη. Δικαίωμα στη χαρά, στην ομορφιά, στην τέχνη.
Όνειρα; Ίσως.
Κάθε καινούργια ημέρα που συνειδητοποιώ ότι είμαι όρθιος στη γη και έχω τη δυνατότητα να ανοίξω το παράθυρο ή την πόρτα, νιώθω ευγνωμοσύνη για τη μεγάλη ευλογία να ζω, να ονειρεύομαι, να προσδοκώ, όσο κι αν πονώ, όσα εμπόδια κι αν συναντώ.
«Σκιάς όναρ άνθρωπος» κατά τον Πίνδαρο.

Γ.Ε: Πόσο εφικτό πιστεύετε ότι είναι να αντισταθμίσουμε μία ζωή που απορρέει από το «έχειν» με μία που απορρέει από το «είναι»; Μήπως στις μέρες μας επικρατεί το «έχειν» και έχει χαθεί το «είναι»;

Γ.Ρ: Το «έχειν» με μέτρο, μέτρον άριστον γαρ και στη συγκεκριμένη περίπτωση, μπορεί να βοηθήσει την εξελικτική πορεία του «είναι» και να του δώσει δυνατότητες να προχωρήσει εμπρός. Όταν το «έχειν» όμως καθορίζει το «είναι», σε σημείο εξάρτησης τις περισσότερες φορές, μετατρέπεται σε παγίδα, αόρατη στην αρχή, ηθελημένα παραβλεπόμενη και τοποθετημένη κάτω από το χαλί στη συνέχεια. Βολικό και σε προσωπικό επίπεδο, γιατί η πρόσθετη αξία στο «έχειν» δημιουργείται με λιγότερο πόνο και κόπο από την αντίστοιχη στο «είναι», αλλά και σε συλλογικό επίπεδο, αφού ο χειρισμός ατόμων που εστιάζουν στην ύλη είναι πολύ πιο εύκολος και αποτελεσματικός έναντι των ατόμων με καλά συγκροτημένη προσωπικότητα (βλέπε σύγχρονα προβαλλόμενα πρότυπα ζωής, επιτυχίας, εικόνας, ευτυχίας, κλπ).
Για να ξεφύγεις από την παγίδα του υπέρμετρου «έχειν» χρειάζονται αρκετοί μοχλοί: της θέλησης, της γνώσης, του μέτρου, της αυτογνωσίας, της τέχνης, της αγάπης. Στις μέρες μας η κτήση των πραγμάτων έχει υπέρμετρα διογκωθεί εις βάρος του ατόμου, διότι άμεσα και έμμεσα το επηρεάζει και μάλιστα τόσο πολύ ώστε η τάση για «έχειν», περνά και στις προσωπικές σχέσεις και οδηγεί στην επικίνδυνα λανθασμένη αντίληψη του ότι έχεις την εξουσία να κάνεις ή να θεωρείς «κτήμα» σου τον άλλον, είτε είναι ο φίλος σου, είτε ο συνεργάτης σου, ο υπάλληλός σου, ακόμα και η(ο) σύντροφός σου. Σε σχέση με το τελευταίο και την ποθούμενη ισορροπία μεταξύ κτητικότητας και είναι, ύπαρξης και συνύπαρξης, υπάρχει μία υπέροχη ελληνική λέξη η οποία δίδει το πώς μπορεί να επιτευχθεί η αρμονία στον Έρωτα αλλά και στη Φιλότητα, και όχι μόνο. Είναι η σπουδαία λέξη αλληλοπεριχώρηση.

Γ.Ε: Είναι η ποίηση και η τέχνη το εργαλείο για να έρθετε σε επαφή με τον άνθρωπο, τον κόσμο, το σύμπαν; Θεωρείτε ότι η τέχνη μας βοηθά να καταλάβουμε τον κόσμο;

Γ.Ρ: Η Ποίηση γίνεται πολλές φορές –με ανεξήγητο πάντα τρόπο– το μέσο για να έρθω σε επαφή με τον έσω εαυτό, να κατέβω αρκετά σκαλιά στο υποσυνείδητο, να υποψιαστώ ποιος μπορεί να είμαι. Είναι μία επιτακτική ανάγκη εκτόνωσης της εν εξάρσει εσωτερικής ενέργειας με τη μορφή ηφαιστειακής έκρηξης, η οποία συμβαίνει ερήμην μου σε χρόνο ανύποπτο ή σε στιγμές ζεν ή διαλογισμού, ως ξαφνική έκλαμψη, ως υπερκαινοφανής αστέρας (σουπερνόβα). Ίσως να μην πίστευα ότι έλαβε χώρα αν δεν έβλεπα την πετρωμένη λάβα των λέξεων στο χαρτί.
Μέσα από αυτή την ακουσίως συμβαίνουσα διαδικασία χτίζονται αόρατες γέφυρες επικοινωνίας με τους άλλους αλλά και με άγνωστα μέρη του εαυτού, οπότε σαφώς η Ποίηση και γενικά η Τέχνη φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, αναδεικνύοντας τις ασυνείδητες κοινές τους πλευρές, αλλά και πιο σιμά στη χροιά της εσωτερικής φωνής του ίδιου του δημιουργού.
Η Τέχνη μας δείχνει ότι δεν είμαστε μόνοι, ότι υπάρχουν αρχέγονες κοινές καταγραφές σε όλους τους ανθρώπους, ότι κοινός ο πόνος, η τρέλα, οι απορίες, οι αγωνίες, ο θάνατος. Η Τέχνη ανοίγει παράθυρα με θέα την αθέατη Ομορφιά. Μας βοηθά να αντέξουμε τον κόσμο.

Γ.Ε: Δεδομένου ότι η ποίηση δεν είναι για όλους (δυστυχώς ή ευτυχώς), σας έχει απασχολήσει το μέγεθος και το είδος του κοινού που θα διαβάσει τα ποιήματά σας και θα παρευρεθεί στις παρουσιάσεις των έργων σας;

Γ.Ρ: Αν έστω και ένας αναγνώστης έρθει σε επαφή με ένα ποίημα και βρει εκεί ένα χέρι να κρατηθεί, ένα απάγκιο να ανασυνταχθεί, έναν λόγο για να ξανασκεφτεί, να μετα-κινηθεί ή να συν-κινηθεί, να δει αλλιώς αυτά που του γίνονται θηλιές στον λαιμό, να δει ότι δεν είναι μόνος του στον πόνο, στη μοναξιά, στη δυστυχία, στον θάνατο αλλά στην ίδια κατάσταση με αυτόν έχει βρεθεί και ο ποιητής (ο οποίος όχι μόνο δεν υποτάσσεται παραιτούμενος αλλά μεταφέρει την ψυχή του στο χαρτί), αν τύχει και από ένα ποίημα ανθίσει σε κάποιον νέα θέληση για ζωή (έχει αποδεδειγμένα συμβεί), αν δηλαδή οι λέξεις αποκτήσουν τη δυναμική να ανυψώσουν μία παραιτημένη ή έτοιμη να σπάσει ψυχή, τότε έστω και για έναν αναγνώστη και μόνο, αξίζει το ποίημα να έχει γραφτεί.
Αλλά και τα ποιήματα που ποτέ δεν θα διαβάσει κανείς, έχουν αξία γιατί κατά τη διάρκεια της δημιουργίας τους, αξιώθηκε να βιώσει τις ωδίνες τους ο ποιητής. Παραλίγο να μην είχαμε την ευλογία των εκατοντάδων Ποιημάτων της σπουδαιότατης Αμερικανίδας Ποιήτριας Έμιλυ Ντίκινσον (19ος αιώνας), αν δεν τα είχε ξετρυπώσει τυχαία η αδερφή της μετά από τον θάνατό της και αν δεν είχε αποφασίσει να τα εκδώσει. Ως τότε, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων κανείς δεν τα είχε διαβάσει. Το ότι υπήρχαν όμως, δεν ήταν σπουδαίο για την Έμιλυ, κι ας είχε αποφασίσει να μην τα μοιραστεί ευρισκόμενη εν ζωή;
Όσον αφορά σε εμένα; Δεν γράφω για μένα, δεν γράφω για τους άλλους, δεν γράφω για κανέναν. Γράφω όταν κάτι μέσα μου δυνατότερο από κάθε τι άλλο με σπρώχνει να απομονωθώ και να μπω σε διαδικασία συγγραφικού τοκετού. Το πώς γίνεται όλο αυτό, κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να το πει. Και γιατί θα έπρεπε άλλωστε όλα να εξηγούνται με τη λογική; Αρκεί που συμβαίνει.
Σαφώς και χαίρομαι πολύ όταν ο λόγος μου κυκλοφορεί, η χαρά όμως την ώρα της δημιουργίας και της ενδεχόμενης ικανοποίησης από το αποτέλεσμα της συγγραφής είναι πολύ μεγαλύτερη.

Γ.Ε: Ο Antoine de Saint-Exupéry είχε πει: «Αυτό που δίνει νόημα στη ζωή, δίνει νόημα και στον θάνατο». Για εσάς, ποιο είναι αυτό που δίνει νόημα στη ζωή;

Γ.Ρ: Αυτό που δίνει νόημα στη ζωή για μένα είναι η απουσία νοήματος, ήτοι η απουσία της εξουσίας της λογικής, η άρση της κυριαρχίας του νου και το άνοιγμα των αισθήσεων, όχι μόνο των πέντε, αλλά και των υπολοίπων, της αγκαλιάς, της ενσυναίσθησης, της διαίσθησης, και όσων έχει καθένας αναπτύξει εντός του. Είναι η ευλογία του να ζεις την κάθε μέρα, ανακαλύπτοντας το μεγαλείο της ζωής σε ο,τιδήποτε έρθει σε επαφή μαζί σου. Όπως σε ένα κουκούτσι από καρπούζι που φέρει μέσα του το γενετικό φράκταλ του είδους και συμπυκνωμένη τη δυνατότητα αναπαραγωγής. Όπως σε μια σταγόνα βροχής που ταξίδεψε από τόσο ψηλά για να προσγειωθεί στα μαλλιά σου, να σου θυμίσει ότι κι εσύ όπως κι εκείνη είσαστε μέρος του χωροχρόνου. Όπως σε ένα φύλλο πεσμένο το φθινόπωρο στο πεζοδρόμιο, με τα απερίγραπτα χρώματα και τα γραμμωμένα νεύρα, έρμαιο του ανέμου αλλά ευτυχισμένο γιατί εκπλήρωσε για όσο χρειαζόταν (καθοριστικός παντού ο χρόνος) αυτό για το οποίο ήλθε: τη φωτοσύνθεση στο δέντρο της ζωής του.
Στο ποιητικό μου μονόπρακτο «Πεντάγραμμο Φεγγάρι» υποστηρίζω ότι: «στο κάλλος του «ελάχιστου», ζωής όλο το κάλλος». Κάλλος συνυφασμένο με τον Έρωτα. Κινητήρια δύναμη της ζωής είναι ο Έρωτας, τόσο στην κυριολεκτική του υπόσταση όσο και στη μεταφορική, όπως ο Θείος Έρως, ο Έρωτας για την Τέχνη (Ποίηση, Μουσική, Θέατρο, Ζωγραφική, κ.α.), για το Δώρο της Ζωής, τη Γνώση, την Προσφορά, την Επικοινωνία, το Φως. Αρκεί να καταφέρεις να ζεις στο «τώρα». Τότε αντιλαμβάνεσαι ότι ο Έρωτας κινεί τη ζωή.

Γ.Ε: Πιστεύετε ότι αν γνωρίζαμε πότε θα πεθάνουμε, θα είχαμε την επιθυμία να ζήσουμε και να δημιουργήσουμε; Στην περίπτωση αυτή, θα γινόμασταν πιο ανθρώπινοι;

Γ.Ρ: Ίσως και να γινόμαστε περισσότερο εγωιστές, περισσότερο ματαιόδοξοι, αδίστακτοι προκειμένου να πάρουμε όσο πιο πολλά μπορούμε, όσο περισσότερη ηδονή και απόλαυση γίνεται, αδιαφορώντας για τους άλλους. Ακόμα και αν στοχεύσουμε στο να δημιουργήσουμε, στο να αφήσουμε κάτι πίσω, δεν θα τα καταφέρουμε γιατί το αποτέλεσμα θα ήταν υπό το κράτος της πίεσης του χρόνου άρα μη αυθεντικό, καταδικασμένο στη μετριότητα και στη φθορά. Η Ελευθερία είναι προϋπόθεση για τη Γνήσια Τέχνη. Κάθε μορφής ελευθερία, ακόμα και αυτή του χρόνου. Αν γνωρίζεις πότε θα πεθάνεις, πώς μπορείς να είσαι ελεύθερος, αφού μπαίνουν όρια στο χρόνο σου, στα όνειρα, στον ορίζοντά σου; Στην περίπτωση αυτή μπορείς να δημιουργήσεις μόνο αν καταφέρεις να κάνεις την υπέρβαση, κατακτώντας μια άλλου είδους Ελευθερία. Αυτό όμως προϋποθέτει πολλή δουλειά με τον εαυτό σου.
Από την άλλη μεριά, μπορεί η προαποφασισμένη και γνωστοποιημένη διάρκεια της ζωής σου να σε κάνει πιο ανθρώπινο. Να γίνει αιτία να απαξιώσεις τα ασήμαντα, τα κίβδηλα και τα χιμαιρικά. Να σε σπρώξει να ζήσεις και με τις αισθήσεις σου, να απεξαρτηθείς από τις οθόνες, να αφεθείς στη φύση, στον έρωτα, στη φιλότητα, στης ουσιαστικής επικοινωνίας τη χαρά.
Το ποιο μονοπάτι θα επιλέξει κάποιος, έχει σχέση με το ποιος επιλέγει να «είναι». Η διχάλα του κεφαλαίου ύψιλον [Υ] μπροστά. Όπως η Αρετή και η Κακία στον δρόμο του Ηρακλή.

Γ.Ε: Θεωρείτε ότι η ποίηση και η τέχνη γενικότερα είναι μία μορφή αθανασίας;

Γ.Ρ:Σαφώς ναι. Ο καλλιτέχνης φεύγει, κάποια ποιήματα ή έργα τέχνης όμως μένουν πίσω για πάντα, γίνονται αθάνατα, με τον όρο «αθανασία» πάντα σχετικό, διότι υπάρχει μόνο όταν υπάρχει ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη. Έχει νόημα μόνο μέσα στις συντεταγμένες του ανθρώπινου χρόνου. Η τέχνη μπορεί να κατακτήσει την αθανασία αν είναι φτιαγμένη με στοιχεία άυλα και υλικά τέτοια που να μπορούν να συν–κινούν (ιδίως ανεξερεύνητα) αισθητήρια στο ασυνείδητο των ανθρώπων είτε να αναζωπυρώνουν σπίθες του συλλογικού ασυνείδητου μέσα από συλλογικά καταγεγραμμένες σε αυτό.

Γ.Ε: Στην περιγραφή του συλλογικού έργου, στο οποίο και συμμετείχατε «Εν αρχή ην το τέλος» (2020) αναφέρεται η εξής φράση: Η ζωή αρχίζει με σκοτάδι και τελειώνει με φως. Άραγε ο θάνατος μπορεί να είναι και φως; Εν τέλει, ο θάνατος της ύπαρξης υπερβαίνει το τέλος της ζωής;

Γ.Ρ: Η ζωή αρχίζει από το σκοτάδι της μήτρας. Τελειώνει συχνά με κάποιο φως. Με το φως της μέρας ή της σελήνης. Με το τεχνητό της λάμπας φθορίου στο νοσοκομείο ή με το κίτρινο θαμπό φως της λάμπας σε κάποιο γηροκομείο. Με κάποιο άλλο φως της τελευταίας στιγμής. Με του καντηλιού στο κοιμητήρι. Με της μετάβασης το φως. Σαφώς τελειώνει με την εμπειρία του φωτός, με αναλαμπές μνήμης, με όσο φως τα μάτια χώρεσαν, με όσο ήπιαν, με αυτό που στο τέλος κάηκαν.
Μετά από το τέλος της πορείας του όποιου φωτός, έστω και του σκοταδιασμένου, γίνεται επιστροφή στο σκότος της μήτρας της γης και από εκεί ίσως να αρχίζει νέος κύκλος φωτός μέσα από τη μνήμη όσων έμειναν πίσω, αλλά και μέσα από το διαβαθμισμένο –σε όλα τα δυνατά επίπεδα– φως των πράξεων του εκλιπόντος, μαζί με το όποιο φως των μεταβολών που αυτές επέφεραν. Ο θάνατος κλείνει τον κύκλο του φωτός της ζωής.
Ο ποιητής Γιώργος Δουατζής ισχυρίζεται ότι το φως σβήνει με φως:
«Σκέφτηκες πως σε μια φεγγαρολουσμένη νύχτα, τα φώτα φεγγαριού και αστεριών σβήνουν με την έλευση του ήλιου; Σκέφτηκες ότι το φως σβήνει το φως;».
Το φως της ζωής σβήνει με το φως του θανάτου. Το φως του θανάτου σβήνει με το φως μιας καινούργιας ζωής.
Ζωή ίσον ενέργεια. Φως ίσον ενέργεια (κυματική). Επαγωγικά, Ζωή ίσον μία μορφή Φωτός.
Θάνατος ίσον μετακίνηση, μεταπήδηση, μετατροπή, μετασχηματισμός ενέργειας (η Αρχή Διατήρησης της Ενέργειας λέει ότι η ενέργεια δεν μπορεί να χαθεί). Φως ίσον ενέργεια. Επαγωγικά, Θάνατος ίσον μία άλλη μορφή Φωτός.
Ο ποιητής Γιώργος Γεωργούσης, το είχε συλλάβει εν ζωή. Θυμάμαι τους στίχους του:
«...για να χωρέσει ο ίσκιος σου / θα πρέπει να ’χεις πολύ ξαγρυπνήσει / στου θανάτου σου το φως».
Η θανή (όπως προτιμούσε να αποκαλεί τον θάνατο ο ποιητής Αργύρης Χιόνης) σε περιγράφει απολογιστικά με το φως που σου αναλογεί. Υπό αυτή την έννοια ο θάνατος είναι και φως. Για τους χριστιανούς είναι το προσδοκώμενο αναστάσιμο φως. Για τους πιστεύοντες στη μετενσάρκωση, το φως της επόμενης φοράς. Για τους άθεους ή τους αγνωστικιστές, η ένωση με το φως του σύμπαντος.
Ο θάνατος της ύπαρξης αν υπερβαίνει το τέλος της ζωής; Σαν να λέμε Φιλοσοφία ή Τέχνη; Ζήτημα ορισμού ή προτίμησης. Άλλοτε ναι, άλλοτε όχι. Κανόνες δεν μπαίνουν στον θάνατο. Αυτός επιβάλλει τους δικούς του κάθε φορά.

Γ.Ε: Ποια από τις ιδιότητές σας, σας συναρπάζει περισσότερο και γιατί; Πιστεύετε ότι οι καλλιτεχνικές σας ιδιότητες σας ολοκληρώνουν σαν ανθρωπο; Υπάρχει κάποια από αυτές με την οποία θα θέλατε να ασχοληθείτε περισσότερο στο μέλλον;

Γ.Ρ: Δεν νιώθω άνετα με τις ιδιότητες. Ίσως να με έχει επηρεάσει ο Ρόμπερτ Μούζιλ με το βιβλίο του «Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες». Όλα όσα κάνω με προσδιορίζουν ανά πάσα στιγμή. Αυτό που νιώθω να με αντιπροσωπεύει λίγο περισσότερο είναι η Ποίηση, γιατί μου είναι απαραίτητη όσο και η αναπνοή. Δεν διανοούμαι ότι μπορώ να υπάρξω χωρίς αυτήν. Ο Έρωτας με τις λέξεις ίσως είναι ο τρανότερος όλων στη ζωή μου. Μα και τα χέρια μου δεν μπορούν να πορευτούν χωρίς την αγγειοπλαστική. Το συνειδητοποιώ γιατί όταν κάθομαι στον τροχό δεν υπάρχει ο χρόνος, όπως και όταν συγγράφω. Μόνο ο Έρωτας μπορεί να καταλύσει τον χρόνο, ο Έρωτας για ένα πρόσωπο αλλά και για την Τέχνη. Στον οργασμό του κορμιού, του στίχου ή της κεραμικής, δεν υπάρχει ο χρόνος. Ο θάνατος δεν μπορεί να νικήσει τον χρόνο, ο Έρωτας μπορεί. Ναι, αν μου δοθεί χρόνος, ονειρεύομαι να αφοσιωθώ στη συγγραφή και στην αγγειοπλαστική. Προς το παρόν αντιμετωπίζω τη βαναυσότητα του δήθεν πολιτισμού μας καθημερινά στις πολεοδομίες, στις δημόσιες υπηρεσίες, στη γραφειοκρατία, στην πολυνομία, στον φαρισαϊσμό, στην ανισορροπία των συμπεριφορών, …

Γ.Ε: Πολλά από τα ποιήματά σας μας έχουν συγκινήσει βαθύτατα, όπως για παράδειγμα από την ποιητική σας συλλογή «Ως άλλος Τάλως» τα εξής: «πλημμυρίδα», «νύχτα Μαγιού», «το φόρεμα», «θα με ζητάς». Αυτά τα ποιήματα μαζί με άλλα δικά σας που μας συγκίνησαν βαθιά θα θελαμε να τα επενδύσουμε με μουσική και με δικές μας απαγγελίες με σκοπό να τα εντάξουμε στο μουσικό ποιητικό κανάλι του Radio Art. Έχουμε την άδειά σας για αυτή την επιθυμία μας;

Γ.Ρ: Φυσικά και την έχετε, η Ποίηση από τη στιγμή που δημοσιοποιηθεί, χαίρεται όταν κυκλοφορεί, όταν διαδίδεται και όταν παντρεύεται με αντίστοιχου επιπέδου μουσική. Με μεγάλη μου χαρά.

Γ.Ε: Κύριε Ρούσκα σας ευχαριστώ θερμά για αυτή την υπέροχη συνέντευξη καθώς και για τον χρόνο που διαθέσατε. Τα λόγια σας μας οδήγησαν σε ένα αλησμόνητο λογοτεχνικό ταξίδι, σε ένα ταξίδι ζωής!

Γ.Ρ: Κι εγώ σας ευχαριστώ τόσο για την αφορμή, όσο και για την εμπειρία.

Παρακάτω ανθολογούμε κάποια απο τα ποιήματα του Γιώργου Ρούσκα, και παραθέτουμε ορισμένες φωτογραφίες απο έργα του.

Συλλογή “ Ἐρῶ”

Zεστό, χειμωνιάτικο φως

Κοίτα!
Όπου να ’ναι θ’ ανθίσουν οι μυγδαλιές
όπως άνθισαν τόσα κόντρα στον καιρό.
Μάτια υπομονετικά, κρυμμένα, κλειστά,
στο κρύο θ’ ανθίσουν.
Χάρη στο φως.
Το ζεστό, χειμωνιάτικο φως.

Έλα.
Δες τα χρώματα που θα στολίσουν τη γύμνια
πώς αχνίζουν στην παγωνιά
εισέπνευσε την ευωδιά της ανθορροής που έρχεται
με τ’ άρωμα της βροχής ν’ αναμιγνύεται φαντάσου
έξω βγες
άγγιξε τα γυμνά κλαδιά,
ψηλάφισε τις φουσκοδεντριές
χάιδεψε τα εξογκώματα στον κορμό
κάλυκες μικροσκοπικούς υποψιάσου
που θα γίνουν μπουμπούκια
νιώσε την πολλαπλή κυοφορία,
άκου τους χτύπους της καρδιάς των δέντρων
αφουγκράσου τους χυμούς της ζωής
που πίσω απ’ τη φαινομενική ακινησία
ακατάπαυστα τρέχουν.

Έλα.
Άσε να σε αγγίξει το φως.
Είναι ζεστό, χειμωνιάτικο φως.

Όταν

Όταν θα έχω γεράσει
και με το καλό θα ξυπνάω το πρωί
όχι
δεν θέλω να έχω δίπλα μου
ένα οποιοδήποτε νεανικό κορμί
που έτυχε τη νύχτα μαζί μου να περάσει
αλλά
τα μάτια αυτά που δεν αγγίζει ο χρόνος
τα μάτια που κοινώνησα, τα πόθησα και τα ποθώ:
τα μάτια σου.

Θέλω ν’ ακούω τη φωνή με την αγέραστη χροιά
που τότε, όπως και τώρα, με κάνει να καρδιοχτυπώ.

Θέλω εκείνη τη χαρακτηριστική ευωδιά
προτού ν’ αγγίζω το σώμα αυτό που λαχταρώ
και πριν την καλημέρα
στα μάτια μου να βλέπεις:
ακόμα, πάντα, το ίδιο
όπως τότε σ’ αγαπώ!

Συλλογή “ως άλλος Τάλως”

Νύχτα Μαγιού

αυξομειούμενες συγχορδίες πνοών
από τη φλογέρα εκείνου μετά τη βροχή
ανεμοστρόβιλο σηκώνουν επιθυμιών
σαρώνουν τ’ αμπέλια σε ψάχνουν όπου γης
αλλού σε βρίσκουν κλειδωμένη

από παράθυρο ανοιχτό
ιχώρ αερικά στιχοτρυπώνουν
σεντόνι ονειροκέντητο στα έξι διπλωμένο
στα πόδια σου αποθέτουν

λευκό σεντόνι το χαρτί
στου έρωτα τα πόδια
μέσα του μόνο εσύ μπορείς να δεις
μια λέξη ανθισμένη
κώδικα της γραφής του
φτάνει να το ανοίξεις

μ’ ένα σου νεύμα μόνο
θα γίνει άρμα φτερωτό
σ’ εκείνον να σε φέρει
τη νύχτα τούτη του Μαγιού
που απροστάτευτη
αλλού έχεις ξεμείνει

Το φόρεμα

είπες θα το πετάξω
πάλιωσε πια
καλά

όμως θυμήσου
σε πρωτοείδα χρόνια πριν
να το φοράς στη στάση
στεκόσουν θυμωμένη νευρική
αέρας σήκωνε το φόρεμά σου
τα πόδια σου χαϊδεύοντας ψηλά

ίσως ξεχείλωσε λιγάκι
μπορεί και να ξεθώριασε
ελάχιστες όμως του χρόνου οι φθορές
αφού οι γραμμές αλώβητες
κι οι αναμνήσεις στριφωμένες
σ’ εξώφυλλο υφασμάτινο
ημερολόγιου προσωπικού
με πλαϊνά κουμπιά

φαντάσου πώς γεννήθηκε
από το σκίτσο του σχεδιαστή
στου μόδιστρου την αγωνία
απ’ το κρεβάτι του πατρόν
στου ψαλιδιού την κοψομοίρα

πόσες εργάτριες πασχίσανε
να θρέψουν τα παιδιά τους
πως αντιστάθηκαν στις δόλιες
προτάσεις του επόπτη
πόσες χρειάστηκαν κλωστές
με τις γαζώτριες σκυμμένες να δουλεύουν
πρησμένα πόδια στο πεντάλ
κόκκινα μάτια απ’ την υπερωρία

μετά το στοίβαξαν στυγνά στην αποθήκη
με διαβατήριο δελτίο αποστολής
στου μαγαζιού κατέληξε τη μαύρη σιωπή
και στης πελάτισσας την άσπρη φλυαρία

ώσπου εσύ το πρόσεξες
σου άρεσε
το πρόβαρες και τελικά το πήρες

ποτέ του δεν σε πρόδωσε
ήπιε απ’ τον ιδρώτα σου
φύλαξε το κορμί σου
τυλίγοντάς την ομορφιά
του σώματός σου εκμαγείο

αν δεν το θέλεις πια
άσε μην το πετάξεις
θα το κρεμάσω πάνω εγώ
απ’ το γαμπριάτικο κοστούμι

ένα να γίνει ο ρουχισμός
ένα
σαν τότε τα κορμιά μας

Πλημμυρίδα

πλημμυρίδα χρωμάτων στη σιωπή
πολύχρωμα δρώμενα εναλλαγές
αστέρια γαλαξίες
ταξίδια στη νυχτερινή καταχνιά
σ’ ηλεκτροφωτισμένες πολιτείες
ενέργειες αισθήσεων συμπαντικές
μίξεις φωταύγειες
μνήμες φωτοσύνθεση εμπειρίες
αυξομειούμενες εντάσεις φωτός
τυχηματικές μεταβάσεις στο παρελθόν
με γεύσεις καλοκαιρινές
και μυρωδιές διάχυτες ησυχίας
ονειρική αρμονία εν χορώ
χωρίς εισιτήριο
μόλις τα μάτια κλειστά για ένα λεπτό