Νότης Μαυρουδής

Ο Νότης Μαυρουδής ανήκει στους κορυφαίους καλλιτέχνες της χώρας μας.
 Επί πολλές δεκαετίες, η παρουσία του στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας είναι συνεχής. H προσωπική του δισκογραφία ξεπερνάει τους 50 δίσκους και περιλαμβάνει συνθέσεις για τον κινηματογράφο, το θέατρο, διασκευές μουσικών συνθέσεων, έργα για κλασική κιθάρα και τραγούδια µε σπουδαίους ερμηνευτές. Ως σολίστ, καθηγητής κιθάρας και ως συνθέτης έχει δώσει πολλές συναυλίες και ρεσιτάλ, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Έχει εκτεταμένη αρθρογραφία σε εφημερίδες και περιοδικά, συνεργασίες με ραδιοφωνικούς σταθμούς και έχει γράψει αρκετά βιβλία. Το τελευταίο του βιβλίο «Επίκαιρα και διαχρονικά» (το 6ο κατά σειρά), εκδόθηκε φέτος είναι εξαιρετικό και περιέχει σχολιασμούς και θέματα που απασχολούν διαχρονικά όλους μας.
Έχει αναλάβει κατά καιρούς υπεύθυνες θέσεις σε κρατικά ιδρύματα και οργανισμούς, μεταξύ των άλλων έχει διατελέσει πρόεδρος στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Πολιτισμού και καλλιτεχνικός διευθυντής στο διεθνές Φεστιβάλ της Πάτρας.
Το διδακτικό του έργο ξεκίνησε το 1969 από τη Δημοτική Μουσική Ακαδημία του Μιλάνου και συνεχίστηκε ανελλιπώς από το 1975 στην Ελλάδα .
Υπήρξαν πολλές σημαντικές διακρίσεις στη μουσική του διαδρομή. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 1990, το τραγούδι του «Ο παλιάτσος» έλαβε το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό Παιδικού Τραγουδιού στη Λισαβόνα, ενώ την ίδια χρονιά, η πρεσβεία της Βραζιλίας στην Ελλάδα τού απένειμε το βραβείο «Heitor Villa-Lobbos» για την προσφορά του στη διάδοση του έργου του Βραζιλιάνου συνθέτη στην Ελλάδα.
Η συνεισφορά του στην χώρα μας είναι τεράστια, είναι ένας από τους λίγους συνθέτες που κατάφεραν να ενώσουν τις δυο κορυφαίες τέχνες ποίηση και μουσική σε ένα ενιαίο κορμό με ένα μαγικό τρόπο, που μόνο οι μεγάλοι καλλιτέχνες μπορούν.

Με την ευκαιρία της επαναλειτουργίας του ραδιοφώνου τέχνης, που αποτελεί το Ελληνικό τμήμα του Radio Art, του ζητήσαμε να έχουμε έναν διάλογο μαζί του και δέχτηκε με ευχαρίστηση. Παραθέτουμε παρακάτω τη συζήτηση μας που πιστεύουμε ότι παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Διάλογος με τον Νότη Μαυρουδή

Λ.Μ. Θα ήθελα να ξεκινήσω με μια ερώτηση που αφορά όλους μας. Πώς θα χαρακτηρίζατε την εποχή μας; τι θα θέλατε να είναι καλύτερο στον κόσμο;

Ν.Μ. Θα επιθυμούσα μια ιδανική κοινωνία, με λιγότερα προβλήματα απ’ αυτά που υπάρχουν σήμερα, με λυμένα τα οικονομικά προβλήματα των πολιτών, με την μουσική, την Ποίηση και τις Τέχνες να αναπτύσσονται, με παντελή απουσία του ρατσισμού, των γυναικοκτονιών, της ενδοοικογενειακής βίας, των πολέμων και της ακραίας εκμετάλλευσης… Σ’ αυτά, μπορώ να σας προσθέσω και άλλα πολλά στραβά και αδιόρθωτα!
Όμως, ας παραδεχτούμε πως όλα όσα θα θέλαμε (και θα επιθυμούσαμε) βρίσκονται μέσα στη λογική και τη φιλοσοφία τής Ο υ τ ο π ί α ς.
Την εποχή μας θα την χαρακτήριζα υ σ τ ε ρ ι κ ή και φ θ ο ρ ο π ο ι ά.
Δυστυχώς τα αναμφισβήτητα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, δεν συνάδουν με τις ακραίες αντιφάσεις της παγκόσμιας πολιτικής σκέψης (ή απερισκεψίας).
Τι να πω; Ίσως να διανύουμε μια μεταβατική περίοδο αναπροσαρμογής σε νέες ιδέες, αφού οι παλαιότερες δεν βρήκαν έδαφος και ανθρώπους ώστε να σταματήσουν τα δεινά που ταλαιπωρούν μάζες ανθρώπων που ζουν μέσα στις στερήσεις, την αθλιότητα και την αποσύνθεση…

Λ.Μ. Από όλα τα σημαντικά της ζωής ποιο είναι αυτό που σας γοητεύει περισσότερο και γιατί;

Ν.Μ. Με γοητεύουν οι παλαιότερες αξίες και τα πρόσωπα που έπαιξαν θεμελιώδη ρόλο στην ανάπτυξη σκέψεων και ιδεών! Κοντολογίς είμαι κι εγώ ένας ν ο σ τ α λ γ ό ς, ένας πολίτης της μ ν ή μ η ς. Επιλέγω τις μνήμες εκείνες που τις έβρισκα γόνιμες και δημιουργικές. Τις έχω όλες στο ένδον προσωπικό μου θησαυροφυλάκιο και κρατάω το κλειδί!
Όπως λέει και το τραγούδι: «δεν μπορεί κανείς να μου τις πάρει.» Ανατρέχω σ’ αυτές ώστε να με οδηγούν και να με… προστατεύουν από όσα στραβά υπάρχουν της σύγχρονης αισθητικής.
Προσοχή: κρατάω ό,τι θεωρώ πως είναι χρήσιμο και κοινωφελές. Αυτά τα απόκρυφα «μυστικά», τα αναμιγνύω με όσα σημερινά ξεχωρίζουν…
Λατρεύω τα παλιά τραγούδια, κάποια από τα ονομαζόμενα «ελαφρά», το Ρεμπέτικο, τον Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκο, συνθέτες του ’60, τους ροκάδες του ’80.
Είμαι σκεπτικιστής για την σημερινή εξέλιξη του λαϊκού τραγουδιού και κάποια από τα παράγωγατης ελληνικής ροκ διαδρομής.

Λ.M. Ποιο ήταν το μεγαλύτερο μάθημα που εισπράξατε στην ζωή σας και που σας βοήθησε και δυνάμωσε να συνεχίσετε;

Ν.Μ. Δεν ήταν ένα μόνο μάθημα. Δεν αρκεί ένα μάθημα αλλά πολλαπλές εμπειρίες και γεγονότα τα οποία οφείλεις να παρακολουθείς και να… παίρνεις απ’ αυτά. Έχω υιοθετήσει ένα προσωπικό δόγμα μετά από τόσα χρόνια καλλιτεχνικής δράσης. Εάν δεν «πάρεις», δεν μπορείς να «δώσεις».
Όλες οι τέχνες έχουν ανάγκη τις ε π ι κ ο ι ν ω ν ί ε ς, το οποίο σημαίνει την προσωπική ανίχνευση των οριζόντων. Να ακούμε, να βλέπουμε, να αισθανόμαστε, να κατανοούμε, να δανειζόμαστε, έστω να «κλέβουμε» κάτι για να το αναπτύξουμε με τον δικό μας τρόπο.
Επειδή ξεκίνησα δισκογραφικά από το 1964, βίωσα την ελληνική δισκογραφία και συνάντησα αξιόλογους δημιουργούς και ποιητές-στιχουργούς-λογοτέχνες-ηθοποιούς, ζωγράφους… Γαλουχήθηκα μέσα σε έναν κόσμο της δημιουργίας. Αυτά ήταν και τα μεγαλύτερα «μαθήματα»!
Άλλωστε, πώς και πόσο να εκτιμήσω το βάρος των συζητήσεών μου με Χατζιδάκι, Μίκη, Ρίτσο, Ελύτη, Λαζάνη, Διδώ Σωτηρίου, Τίτο Πατρίκιο, Καμπανέλλη, Nicola Piovani, Dario Fo, τόσους/ες τραγουδιστές/τριες κ.ά.
Έχω μαζέψει μεγάλο «πλούτο» στη… θυρίδα μου, πιστέψτε με…

Λ.M. Από την μακρόχρονη μέχρι τώρα πορεία σας είναι ξεκάθαρο ότι έχετε δουλέψει πολύ σκληρά και ανοίξατε τον δικό σας δρόμο, πόσο σημαντικό πιστεύετε ότι είναι να ανοίγουμε μόνοι μας τον δρόμο;

Ν.Μ. Προσέξτε: μόνος δεν ανοίγεις κανέναν δρόμο! Επίσης, ο δρόμος δεν είναι «δικός μου», όπως το σπίτι (μου), το αυτοκίνητό (μου), η κιθάρα (μου). Αιωρούνται και αναμιγνύονται… αόρατες δυνάμεις που δεν μπορούμε να διανοηθούμε. Δεν είμαστε μόνοι σ’ αυτή τη ζωή· Βγαίνεις έξω από το σπίτι και ακούς, βλέπεις, αισθάνεσαι.
Υπάρχει ένα δεδομένο λεπτομέρεια: οι αναπόφευκτες επιρροές που διαπερνούν, ήχος-εικόνες κλπ, α λ έ θ ο ν τ α ι μέσα μας και μας οδηγούν σε δρόμους που δεν είχαμε σκεφτεί. Υπάρχουν αμέτρητα στοιχεία (εμπειρίες-γνώση-πληροφορίες-ιδέες-ερωτήματα κλπ) αλλά χρειάζεται πρωτίστως η δική μας επιλογή, φαντασία και επεξεργασία.
Σ’ αυτό το σημείο, ο δημιουργός γίνεται «ε ρ γ ά τ η ς». Αφοσίωση, επιμονή, φαντασία και πολλή δουλειά.

Λ.M. Στην πορεία αυτού του δρόμου είναι εφικτό να ξεχωρίσει κανείς την σκοπιμότητα από την αλήθεια και να βαδίσει μόνο με την αλήθεια ή αλλιώς η σκοπιμότητα μπορεί να αλλοιώσει τις κατ’ αρχήν αγαθές προθέσεις των ανθρώπων;

Ν.Μ. Αυτά τα δυο πάνε σχεδόν μαζί. Η ζωή, εξάλλου, σου προσφέρει ευκαιρίες, ευτυχία, δυστυχία, επιτυχίες, αποτυχίες, σκοπιμότητες, αλήθειες, ψέματα, κλπ. Είσαι εσύ που θα διαλέξεις αυτό που θα ξεχωρίσεις ως σημαντικό.

Λ.M. Τι θα λέγατε ότι είναι η ποίηση;

Ν.Μ. Μμμμμ, ομολογώ πως αδυνατώ να διευκρινίσω και να δώσω ορισμό για την Ποίηση. Το ίδιο και με τη Μουσική. Φαντάζομαι πως αυτές οι δυο τέχνες, είναι άυλες. Διαβάζεις, ακούς, αλλά δεν μπορείς να τις ακουμπήσεις… Η Ποίηση βέβαια έχει λέξεις, τις διαβάζεις, αλλά οι λέξεις παύουν να έχουν τη πεζή σημασία τους. Χάνονται σε ένα ουράνιο Σύμπαν και μεταλλάσσονται σε έννοιες πολύ προσωπικές και με κάποια έννοια αποκρυπτογραφούν αισθήσεις, βιώματα, φαντασία, «παίζουν» με συμβολισμούς, αλληγορίες, πολλές φορές αυθαίρετα για εμάς, όχι όμως για τον Ποιητή. Η ποίηση δεν μπορεί να είναι άμεση αλλά έμμεση. Δεν φανερώνει εύκολα το βαθύτερο ένδον.
Κάποτε ρώτησαν την Κική Δημουλά για να δώσει τον ορισμό της Ποίησης κι εκείνη δυσκολεύτηκε να απαντήσει λέγοντας πως η Ποίηση μοιάζει σαν το μοναχικό δέντρο στην απέραντη έρημο Σαχάρα· εκεί, ο ποιητής οφείλει να επινοήσει το νερό που θα ποτίσει ένα… δέντρο!
Εγώ, ως μουσικός επί 65 συναπτά έτη, θα έλεγα πως η μουσική αγγίζει τα όνειρα! Φαντάζεται ηχοχρώματα, οδηγείται στο να συνθέσει ανύπαρκτους, άυλους ήχους, νιώθει σαν το γάργαρο νερό στο ποτάμι, αναζητώντας τη ροή, το μέτρο, το tempo, την Αρμονία, τα όργανα που «ακούς» πριν τη σύνθεση, και αποσκοπείς σε ένα κ ε ν ό, μια σ ι ω π ή που οφείλεις να την συμπληρώσεις!
Στα Ωδεία, παλαιότερα μας λέγανε πως η Μουσική είναι η Τέχνη των ήχων! Δεν θα μπορούσαμε να σταθούμε σε μια τόσο πρόχειρη διατύπωση. Οφείλουμε να την σκεφτούμε εις βάθος.

Λ.M. Νομίζετε πως η εποχή μας είναι λιγότερο ποιητική απ’ ό,τι άλλες;

Ν.Μ. Η κάθε εποχή περιέχει ποιητική αναζήτηση· όσο υπάρχουν οι αντιφάσεις και τα βάσανα της ανθρωπότητας, θα υποβόσκει ο ποιητικός λόγος που θα τα εκφράζει με τον δικό του τρόπο. Όσο η ανθρώπινη ψυχή θέλει να «διαβάζει» και να διατυπώνει με λέξεις τις εκφραστικές της ανάγκες, η Ποίηση θα είναι το ζητούμενο. Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα και «πληρώνουμε» τα καλά και τα κακά του 20ού. Εάν κοιτάξουμε τις εποχές θα παρατηρήσουμε πως δεν έλειψαν ποτέ οι δημιουργοί που καταγράψανε το βάθος και την ψυχή των ανθρώπων.
Τέλος, δεν υπάρχει λιγότερη ή περισσότερη Ποιητική εποχή· απλώς, αλλάζουν τα πρόσωπα, οι μορφές και οι αναγνώσεις της κάθε εποχής.

Λ.M. Το βασικό περιεχόμενο του Ραδιοφώνου Τέχνης είναι η μουσική και η ποίηση, «ένα διαχρονικό ζευγάρι», πως βλέπετε αυτή τη προσπάθεια;

Ν.Μ. Ομολογώ πως δεν μπορώ να αντιληφθώ ένα «ραδιόφωνο Τέχνης» στη σημερινή εποχή, το οποίο να κρατάει και να διαφυλάττει αυτή την εξειδίκευση μέσα σε μια σκληρή ανταγωνιστική αγορά των ραδιοκυμάτων, των διαφημίσεων και των μετρήσεων της ακροαματικότητας. Αυτό είναι δύσκολο ακόμα και στα κρατικά κανάλια τα οποία χρηματοδοτούνται από το κράτος. Αυτό το «διαχρονικό ζευγάρι» που αναφέρεστε βρίσκεται σε θέση άμυνας μπροστά σε μια πλημμυρίδα τραγουδιών που το μεγαλύτερο ποσοστό τους θα καταλήξει στις χωματερές. Αυτά, και άλλα πολλά ευτράπελα τα οποία βρίσκονται «κρυμμένα»…
Διατελείτε ηρωική πράξη με αυτή την πρωτοβουλία σας και σας συγχαίρω! Η μουσική και ο στιχουργικοποιητικός λόγος θεωρώ πως ήταν αναπόφευκτο να συναντηθούν και να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι Τέχνης και Πολιτισμού. Υπό ομαλές συνθήκες, ένα πραγματικό ραδιόφωνο οφείλει να λειτουργεί με αυτό τον τρόπο. Μπορεί;;;

Λ.M. Υπάρχουν ελπιδοφόρες ποιητικές φωνές σήμερα, εγγύηση για συνέχεια της εξαιρετικής ποιητικής μας παράδοσης;

Ν.Μ. Φυσικά και υπάρχουν! Η εποχή μας, όπως θα γνωρίζετε, «προσφέρει» θεματολογίες δίχως σταματημό. Φτώχια, πόλεμοι, μεταναστεύσεις, προσφυγικά κύματα, βία, αδιέξοδα, τόσα πολλά που δεν τα συλλαμβάνει ο νους. Δεν θέλω να αναφερθώ σε ονόματα γιατί κάποιον/α θα ξεχάσω. Απλώς, θα συνιστούσα, ακόμα και κάποια νεανικά γκρουπάκια τα οποία μας παραθέτουν αξιόλογα ποιητικά σκιρτήματα… Χρειάζεται η προσοχή, η υποστήριξη και η κατανόηση της εποχής και των καταστάσεων.

Λ.M. Πως θα απαντούσατε στο φιλοσοφικό-στοχαστικό ερώτημα: πώς θα μπορούσαμε να ζήσουμε αυθεντικά την ύπαρξή μας και να φανούμε αντάξιοι της μοναδικής μας παρουσίας στον κόσμο;

Ν.Μ. Με μπερδεύει λίγο η ερώτησή σας, ωστόσο, για να φανούμε «αντάξιοι της μοναδικής μας παρουσίας στον κόσμο», οφείλουμε να διατηρήσουμε ό,τι έχουμε κατακτήσει ως ανθρώπινο γένος»! Πολιτισμός, Τέχνες, σώφρονες παραδόσεις που να είναι ωφέλιμες στην εποχή μας, οικονομικές ισορροπίες και να εναντιωθούμε στις μιλιταριστικές «απόψεις» και σε ιδεολογίες που οδηγούν στον φασισμό και σε αντιδημοκρατικές οπισθοδρομικές μεθόδους. Τότε θα είμαστε «αντάξιοι»…

Λ.M. Κατά τη διάρκεια της ζωής σας, βρεθήκατε και συνεργασθήκατε με αρκετούς φωτισμένους ανθρώπους, δεν είναι ανάγκη να ξεχωρίσετε κάποιους αλλά θα μπορούσατε να μας πείτε κάποια πεδία της σκέψης τους που σας επηρέασαν;

Ν.Μ. Όπως προείπα, έχω συναντήσει και συνομιλήσει με πολλούς πνευματικούς ανθρώπους από τους οποίους «πήρα» πολλά πράγματα ωφέλιμα. Τους ευγνωμονώ γιατί θεμελίωσαν τις δικές μου σκέψεις και απόψεις, κυρίως στην περίοδο της νεότητάς μου. Θεωρώ πως όλες αυτές οι επαφές μου, με χαρακτήρισαν, αφού ακόμα και τώρα, στα 77 χρόνια ζωής, επιμένω να χρησιμοποιώ αισθητικές απόψεις που αποκόμισα από εκείνο το πνευματικό περιβάλλον.
Μου ήταν πολύ χρήσιμες, τόσο για την πολύχρονη τριβή μου με την ερμηνεία της κλασικής κιθάρας, όσο και με το ελληνικό τραγούδι που το σκέφτομαι αποκλειστικά ως βαθιά μορφή ολοκληρωμένης Τέχνης και όχι ως οικονομικό μέσον. Για παράδειγμα, οι συνομιλίες μου με τον Χατζιδάκι, με επηρέασαν αποφασιστικά στην μετέπειτα πορεία μου.

Λ.M. Τι θα λέγατε για το ποιο είναι το νόημα της ζωής;

Ν.Μ. Έλα ντε; Αυτές οι λίγες λέξεις συνθέτουν το πιο δύσκολο ερώτημα. Ίσως θα μπορούσαν να απαντήσουν οι φιλόσοφοι και οι μελλοντολόγοι. Φαίνεται όμως πως και αυτοί δεν έχουν ορίσει τίποτα, αφού το ερώτημα δεν παύει να τίθεται και να απασχολεί τους πάντες επί 2.500 χιλιάδες χρόνια μ.χ και το ερώτημα δεν θα πάψει ποτέ να μας απασχολεί!
Αναρωτιέμαι όμως: πώς είναι δυνατόν «το νόημα της ζωής» να είναι ένα; Να περιγράφεται σε μια φράση; Να απαντάται με βάση τις εμπειρίες του καθενός, όταν ο καθένας από εμάς είναι ξ ε χ ω ρ ι σ τ ό ς σαν τα δακτυλικά αποτυπώματα; Πώς είναι δυνατόν ο χορτάτος Γερμανός να συμφωνεί με τον πεινασμένο Ασιάτη-Αφρικανό κλπ για «το νόημα της ζωής»; Φρονώ πως η απάντηση εμπεριέχει πολλά νοήματα και πολλές μορφές ζωής. Θα πελαγώσουμε…

Λ.M. Η σιωπή για εσάς συντίθεται από φωνές και λόγια απόντων ή από την ευγλωττία των παρόντων;

Ν.Μ. Βεβαίως! Επαναλαμβάνω πως κάποιοι «απόντες» έβαλαν τα θεμέλια ενός μεταπολεμικού πολιτισμού που έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην κουλτούρα της χώρας μας. Εκεί πάτησα εγώ και άλλοι πολλοί συνάδελφοί μου. Ανήκω στις μεταπολεμικές γενιές οι οποίες προσπάθησαν να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο που θεωρούσαμε πως θα επικρατούσε η δικαιοσύνη, η πνευματικότητα των τεχνών, οι παραδόσεις, η κουλτούρα, δίχως ανισότητες και άλλα πολλά. Αντ’ αυτών, διαπιστώσαμε πως το… παιχνίδι είναι δύσκολο και ομιχλώδες. Οι καιροί συνεχίζουν να είναι δύστροποι και η ανθρωπότητα να υποφέρει. Πιστέψαμε σε πρόσωπα, δόγματα, ιδεολογίες, αγώνες, συστήματα, θεωρίες, οράματα, επιθυμίες και τόσα άλλα…
Νιώθω πως διανύουμε την εποχή που οφείλουμε να μαζέψουμε τα κομμάτια μας, να ανανεώσουμε τις σκέψεις και να ανασκουμπώσουμε τις δυνάμεις μας· να δώσουμε χώρο και χρόνο στις νέες γενιές και να αφήσουμε κατά μέρος τις ποικίλες αρνητικές απόψεις περί «κατάντιας των νέων για την αδιαφορία τους» κλπ.

Λ.M. Είστε αισιόδοξος για το μέλλον που έρχεται;

Ν.Μ. Και πάλι δυσκολεύομαι να απαντήσω. Το όλον εξαρτάται άμεσα με το ζητούμενο. Ποιο μέλλον είναι εκείνο που θα επιθυμούσαμε, θα αναζητούσαμε, θα θέλαμε. Προϋπόθεση είναι η σ υ ν ε ν ν ό η σ η και ο σ υ ν τ ο ν ι σ μ ό ς μεταξύ μας. Είναι μπορετό αυτό; Ζούμε 8 δισεκατομμύρια ψυχές σ’ αυτόν τον Πλανήτη! Το μέλλον προς το παρόν δεν μπορεί να περιέχει αισιοδοξία· βρισκόμαστε σε μια ανισόρροπη εποχή που χρειάζεται τακτοποίηση σε πολλές εκκρεμότητες που υπάρχουν. Ζούμε σε έναν σαθρό πολιτισμό ο οποίος έχει ν ο σ ή σ ε ι βαριά, με άπειρες ρωγμές από την βουλιμία των ανθρώπων της παγκόσμιας εξουσίας, όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα. Ένας βίαιος κόσμος δεν μπορεί να έχει περιθώρια αισιοδοξίας…

Λ.M. Θα θέλατε να πείτε κάτι στα νέα παιδιά που τώρα ξεκινούν την επαγγελματική τους πορεία;

Ν.Μ. Δεν έχουν ανάγκη τα νέα παιδιά από τις δικές μου συμβουλές. Οι νέοι επαγγελματίες μουσικοί, είναι περισσότερο κατηρτισμένοι με γνώση, πληροφόρηση και αφομοίωση. Ζήσανε σε ένα κόσμο οργανωμένης εκπαίδευσης και αντιλαμβάνονται με περισσότερη σαφήνεια την αντίληψη για να συλλάβουν μορφές και περιεχόμενο. Διαθέτουν επίσης το ο π λ ο σ τ ά σ ι ο της τεχνολογίας που προσφέρει άπειρες δυνατότητες διείσδυσης στον μαγικό κόσμο των ήχων και των χρωμάτων.
Εκείνο όμως που μπορώ να «συμβουλέψω» τους νέους, είναι η κατανόηση της α γ ο ρ ά ς όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα. Τίποτα δεν είναι όπως στο παρελθόν. Η κοινωνία αυτή έχει πλέον άλλους ανθρώπους με διαφορετικές συνήθειες σε έναν κόσμο ο οποίος έχει κορεστεί από φτηνές μουσικές, με ανούσιο περιεχόμενο, έτσι για μια fast-fund πραγματικότητα.
Ένας μουσικός σήμερα, αν δεν δουλέψει σοβαρά και επίπονα, δεν θα μπορέσει να μπει μέσα στον κόσμο τών σύγχρονων αντιλήψεων.

 Λ.M. Πώς θα χαρακτηρίζατε σήμερα τη σχέση σας με τον χρόνο;

Ν.Μ. Έχω παραφράσει το «χρόνου φείδου» με το «ο χρόνος είναι φίδι»…
Όποιος θέλει να πάει στο βάθος του ερωτήματός σας θα πρέπει μοιραία να αναφερθεί και στον θ ά ν α τ ο! Ο χρόνος έχει αρχή, αλλά και τέλος· είναι ένα ενιαίο θέμα που απασχολεί πάντα τη διανόηση και κάθε πνευματική διεργασία και στοχασμό. Η δική μου σχέση, προς το παρόν, στα 77 μου χρόνια, βαίνει ομαλώς και δημιουργικά, θα έλεγα. Ο πίσω χρόνος μου έχει μεγαλύτερη διάρκεια από το υπόλοιπο της ζωής μου. Η κυρίαρχη ελπίδα που έχω είναι ο χρόνος να μην λαβώσει την αξιοπρέπειά μου…

Λ.M. Εάν η μέχρι τώρα ζωή σας γυριζόταν κινηματογραφική ταινία, ποια σημεία/στιγμές θα θέλατε να φωτίσει περισσότερο ο σκηνοθέτης και κυρίως ποια μουσική υπόκρουση θα θέλατε να έχουν;

Ν.Μ. Να εστιάσει στο ’60. Τότε που διαμορφώθηκα και θεμελίωσα την αισθητική και τις αντιλήψεις μου. Μέσα από μελέτη κιθάρας, μπουάτ στην Πλάκα, συνεργασίες, φιλίες, έρωτες, πολιτικές ανησυχίες, ανταγωνισμούς, δισκογραφία, συναυλίες, διαγωνισμούς… Πάντα όμως θεωρούσα πως ο καθένας είναι αναγκασμένος, σε αυτή την ρευστή εποχή με τις τόσες απανωτές αλλαγές, να επανατοποθετείται και να μπορεί να βλέπει με καινούργιο μάτι τις αισθητικές αντιλήψεις που μας κινούν προς τη δημιουργία. Να γίνω ένας επίμονος α ν α θ ε ω ρ η τ ή ς των κανόνων της ζωής, σε μια εποχή που όλα α λ λ ά ζ ο υ ν καθημερινά και απνευστί!
Όσο για τη μουσική που θα επιθυμούσα να υπάρχει ως υπόκρουση, να είναι α π α ρ α ι τ ή τ ω ς οποιοδήποτε έργο του Johan Sebastian Bach, βεβαίως-βεβαίως.

Λ.M. Υπάρχει κάποιος στίχος από την ποίηση που έχετε σαν «οδηγό» στην ζωή σας;

Ν.Μ. Θα σταθώ σε ένα από τα τραγούδια που έφτιαξα στη δεκαετία του ’70 σε στίχους του Άλκη Χριστοφέλη:
«δυο βήματα πίσω κι ένα μπρος
τρέχω και γλιστράει ο καιρός…»

Λ.Μ. Πριν μερικούς μήνες εκδόθηκε το τελευταίο βιβλίο σας με τίτλο «Επίκαιρα και διαχρονικά», όπου σκιαγραφούνται σκέψεις και προσεγγίσεις που γράψατε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές τα τελευταία χρόνια. Θα ήθελα να μας πείτε λίγα λόγια για το βιβλίο σας, και να μου επιτρέψετε στο τέλος του διαλόγου μας να παραθέσω το κείμενο «Η επιλογή της μοναξιάς» που εμπεριέχεται στο βιβλίο σας και με συγκίνησε.

Ν.Μ. Το βιβλίο μου (το 6ο κατά σειρά), περιέχει σχολιασμούς και προσωπικές απόψεις πάνω σε θέματα της επικαιρότητας που θα απασχολούν διαχρονικά τον κόσμο. Ξεκινάω από μια είδηση που διαβάζω ή ακούω και απλώνω τις σκέψεις μου, αναζητώντας (ανιχνεύοντας) το βάθος και τις αιτίες της.
Η εποχή μας, όπως γνωρίζετε, έχει πολλά θέματα, κυρίως δυσάρεστα (Πόλεμος-γυναικοκτονίες-ακρίβεια-βία-ενεργειακά-οικολογικά, κλπ). Το χειρότερο είναι ότι ζούμε, μεγαλώνουμε και προσαρμοζόμαστε μέσα σ’ αυτό το δύσφορο πλαίσιο. Θεωρώ πως όλοι όσοι ασχολούνται με τα γράμματα και τις τέχνες, οφείλουν να στρέψουν το βλέμμα προς αυτές τις δυσάρεστες εξελίξεις της ανθρωπότητας, ώστε να γίνει αντιληπτό ότι υποβόσκει-παραμονεύει η φ θ ο ρ ά του παγκόσμιου πολιτισμού ο οποίος χτίστηκε διαχρονικά με κόπο και θυσίες.
Στο βιβλίο μου «Επίκαιρα και διαχρονικά» (Εκδόσεις Άπαρσις) βρίσκω «ευκαιρίες» μέσα από τα γεγονότα να αφήνω το στίγμα μου. Δηλαδή, τις δικές μου σκέψεις.
Είναι ένα βιβλίο πολυθεματικό και ως κλίμα, πολύ κοντά στην αισθητική της μουσικής μου…

Λ.M. Τέλος θα ήθελα να κλείσουμε τον διάλογο μας υπενθυμίζοντας σας, πολλά χρόνια πριν μαθητής λυκείου, ήρθα απρόσκλητος στο σπίτι σας με δεχτήκατε με καλοσύνη και μου λύσατε κάποιες μουσικές κιθαριστικές μου απορίες. Η μεγαθυμία σας με έκανε να αγαπήσω την μουσική και την τέχνη ακόμα περισσότερο. Σας ευχαριστώ βαθιά.

Ν.Μ. Αυτό που έκανα εγώ σε εσάς, το είχαν κάνει πολλές φορές άλλοι για εμένα. Ήταν μια α ν τ α π ό δ ο σ η που βγαίνει από τον χαρακτήρα μου λόγω οικογενειακής παράδοσης και της ποντιακής μου καταγωγής…

Λ.Μ. Κε Μαυρουδή, σας ευχαριστούμε ειλικρινά για την υπέροχη συζήτησή μας και κυρίως για το ήθος σας, που είναι φωτεινό παράδειγμα για όλους μας και ιδιαίτερα για τους νεότερους.

Ν.Μ. Και εγώ σας ευχαριστώ πολύ κε Μητρόπουλε

Από το τελευταίο βιβλίο του Νότη Μαυρουδή «Επίκαιρα και διαχρονικά», που κυκλοφόρησε αυτή τη χρονιά από τις εκδόσεις Άπαρσις, παραθέτουμε παρακάτω ένα υπέροχο κείμενο που γράφτηκε στις 27.12.2019

Η επιλογή της μοναξιάς

Μου είναι παντελώς άγνωστος ο γέροντας σ’ εκείνο το παγκάκι στο παρκάκι κοντά στο σπίτι μου, που το περπατάω σχεδόν καθημερινά. Κάθεται στο ίδιο πάντα σημείο, σαν τους κουρασμένους ναυτικούς του Τσαρούχη, μόνο που εκείνοι έδειχναν πάντα νέοι και αιωνίως ωραίοι… Θαρρείς και είναι γνώριμη η φυσιογνωμία του, μέσα από πολλούς ζωγράφους που κατέγραψαν με μολύβια, χρωστήρες και χρώματα μοναχικούς κουρασμένους γέροντες, ξερακιανούς, δίχως να μπορείς να προσδιορίσεις τις ηλικίες τους.
Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπω μια τέτοια εικόνα στην πραγματικότητα, αλλά στην συγκεκριμένη υπάρχει μια λεπτομέρεια που δεν πρέπει να την παραλείψω: ο… δικός μου γέροντας έχει μαζί του πάντα ένα μπουκάλι μπύρα. Ίσως αυτό να μην είναι κάτι σπουδαίο αλλά μου συμπληρώνει το στοιχείο του πιοτού.
Το βλέμμα του απλανές, ποιος ξέρει πού να ταξιδεύει; Σε ποιους νοητούς ή και πραγματικούς τόπους και χρόνους; Σε ποιες περασμένες χαρές αλλά και πόσες κακοτυχίες τον οδήγησαν σ’ αυτή την δύσκολη θέση να κάθεται, τώρα εδώ, σ’ αυτό το παγκάκι, μόνος κι έρημος, με άδειο βλέμμα, αμίλητος κι ίσως εγκαταλειμμένος…
Δεν είναι επαίτης και δεν έχει ενοχλήσει ποτέ κανέναν. Την αίσθηση πως αισθάνεται τόση μοναξιά την συνάγω από την στάση του σώματός του, σαν ριγμένο σακάκι σε καρέκλα, από το ταλαιπωρημένο και ρυτιδιασμένο του πρόσωπο κι από την ερημιά, που σχεδόν αναβλύζει από τα υγρά του μάτια, κι όλο αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις χαρούμενες φωνές των οικογενειών, οι οποίες διασχίζουν το παρκάκι, ψωνίζουν δώρα και χαίρονται τις ημέρες των εορτών. Αυτό το γεγονός μού δημιουργεί την εντύπωση πως ο γνωστός άγνωστος ζει και βιώνει την καθημερινότητά του μέσα σε βασανιστική μοναξιά… Ίσως η μπύρα είναι το… καθοριστικό στοιχείο που ολοκληρώνει την εικόνα της μοναχικότητας.

Δεν ξέρω το όνομά του, πού κατοικεί, με ποιους γείτονες επικοινωνεί, τέλος, εάν επικοινωνεί με οποιονδήποτε! Σκέφτομαι πως, παρόλη την μοναχική παρουσία, μπορεί να είναι οικογενειάρχης, ένας άνθρωπος με παραφορτωμένη ζωή, με περισσότερο βάρος από εκείνο που αντέχει ένας φυσιολογικός άνθρωπος. Μάλλον, υποθέτω ότι οι θύμησές του δεν είναι ευχάριστες, επειδή το απλανές του βλέμμα, το σκαμμένο από τις ρυτίδες πρόσωπο, η σιωπή του, η μπύρα, η παντελής αδιαφορία για τους άλλους, τους περαστικούς, ως φαίνεται, είναι γι’ αυτόν επιλογή και «τρόπος ζωής».
Όταν τον προσπέρασα για πρώτη φορά, τον καλημέρισα δίχως να μου απαντήσει. Μετά ξανά το ίδιο, ώσπου σταμάτησα να τον χαιρετώ.
Σκέφτηκα, κάποια στιγμή, ακόμα και να πάω να του πιάσω συζήτηση, έτσι, περί ανέμων και υδάτων, για τον καιρό ή για κάποια ποδοσφαιρική ομάδα. Αδιάφορα πράγματα όταν θέλεις να ασχοληθείς με τον… κοπανιστό αέρα, όμως, ένιωσα πως ο άνθρωπος αυτός καθόταν εκεί, για να βιώνει μια μοναξιά που την είχε ανάγκη. Η δική μου η παρέμβαση θα τον αποπροσανατόλιζε και ίσως θα διατάραζε αυτή του την ανάγκη. Ένιωσα δηλαδή σαν να επιχειρούσα να παραβιάσω ένα κάστρο, όπου μέσα κατοικούσαν φιλήσυχοι και ειρηνικοί άνθρωποι.

Ο γνώριμος άγνωστος έχει μετασχηματιστεί μέσα μου σε… αίνιγμα. Δεν ξέρω αν έχει ανάγκη κάποια βοήθεια, ηθική ή υλική. Έχει γίνει παρουσία απλησίαστη και μυστηριώδης. Μερικές φορές, έχω ψάξει, στο Χαλάνδρι, στα λιγοστά στέκια των αστέγων, καθώς και εκείνων που σιτίζονται από τον δήμο ή την εκκλησία και δεν τον έχω συναντήσει. Έχει γίνει έγνοια μου, μόνιμη, σχεδόν καθημερινή σκέψη και αυτό το διάστημα που δεν τον βλέπω στο παγκάκι του, μένω με την αγωνία μήπως και (μου) έπαθε τίποτα, αυτός ο, γνώριμος άγνωστος, μυστηριώδης άνθρωπος και χάσω την εικόνα του, μια παρουσία που φέρνω πάντα στο μυαλό μου, αφού, από πολύ παλιά, συμπαθούσα υπερβολικά τους γέροντες, τις γερόντισσες και όλους τους αδύναμους της Οικουμένης.
Τον γνώριμο άγνωστο εν τέλει, τον ταυτίζω με αυτή την συναισθηματική μου ανάγκη και η απώλειά του, ακόμα και η ενδεχόμενη, σας εξομολογούμαι πως θα με ενοχλήσει.
Ίσως και γιαυτό συνδυάζω αυτήν την σκέψη μου για τον γνώριμο άγνωστο γέροντα, με την… εορταστική ανάγκη των ημερών, να σκεφτόμαστε τους αδύναμους και τους κατατρεγμένους…